Het stadhuis in Hoorn is gebouwd in de jaren ’70. Het gebouw voldeed niet meer aan de eisen die gesteld worden aan openbare bouwwerken en kantoorgebouwen. Het bestaande stadhuis wordt daarom volledig gerenoveerd en daarbij passend gemaakt aan de eisen en wensen op het gebied van sterke, brandwerendheid en klimaat en energie. Een complexe verbouwing.

Daarnaast wordt het stadhuis uitgebreid met een nieuw deel waarin ook een nieuwe raadzaal en een stallingsgarage onder maaiveld voor de bedrijfswagens gerealiseerd wordt.

Het betreft een renovatie van 8500 m² en een uitbreiding van 1500 m².

Het bestaande stadhuis, aangewezen als gemeentelijk monument, is ontworpen door architect Piet Tauber, oprichter van het bureau BRT architecten dat nu het ontwerp verzorgt voor de renovatie en de nieuwbouw. ‘In de geest van Piet Tauber, maar met de ogen van nu.’

Lucassen Bouwconstructies heeft het constructieve ontwerp verzorgd van zowel de verbouwing van het bestaande deel als de nieuwbouw van het stadhuis.

Het stadhuis in Hoorn is gebouwd in de jaren 1975-1976 en bestaat uit drie bouwdelen. Eén bouwdeel zal op termijn afgestoten worden. De te renoveren bouwdelen bestaan uit drie tot vier bouwlagen en zijn plaatselijk voorzien van een kelder. De verdiepingen en de staalconstructie van het cellenbetondak worden gedragen door prefab betonkolommen en betonwanden.

De wens van de gemeente Hoorn was om het bestaande deel te moderniseren en het te laten voldoen aan de geldende normen: de Eurocode-norm en de Nederlandse NEN-normen.

Draagvermogen dak

Wat er schortte aan de bestaande constructie was onder andere het draagvermogen van het cellenbetondak. Dat is niet berekend op de belastingen uit zonnepanelen en mogelijke sneeuwophopingen. Overigens was dat laatste in de jaren ’70 ook niet gereguleerd.

Gewenste moderniseringen, zoals de plaatsing van extra zonnepanelen en installaties voor klimaatregulatie, zouden niet geplaatst mogen worden op de bestaande constructie. Ook was de bestaande constructie niet berekend op het toevoegen van klimaatplafonds. Kortom, de dakconstructie was niet sterk genoeg om de gewenste moderniseringen te kunnen dragen.

Sparingen voor installaties

Niet alleen het dak voldeed niet om de gewenste moderniseringen door te voeren. De verdiepingsvloeren en het dak worden gedragen door betonkolommen en gestabiliseerd door een aantal betonwanden. Voor het aanbrengen van de technische installaties zijn sparingen nodig in de vloeren en stabiliteitswanden. Bovendien was een extra sparing nodig in één van de stabiliteitswanden voor de herindeling van de ruimten binnen het gebouw. Deze sparingen zouden het draagvermogen van de constructie verminderen.

Een complicerende factor bij al deze aanpassingen zijn de verdiepingsvloeren, deze zijn erg dun en bovendien uitgevoerd als VZA-vloeren. Dit zijn vloeren waarbij de sterkte verkregen wordt door de wapening voor te spannen zonder dat deze hecht met de beton. De kabels liggen hierbij los in een huls en worden pas op spanning gebracht nadat de betonvloer een bepaalde sterkte heeft bereikt. Bezwijken van een kabel, bijvoorbeeld bij het boren van een sparing, betekent dat deze over de gehele lengte niet meer bijdraagt aan de sterkte.

Brandwerendheid

De brandwerendheid van de ruimten vergde ook de nodige aandacht. Voor de renovatie van het gebouw maakte Nieman Raadgevende Ingenieurs uit Zwolle een nieuw brandwerendheidsconcept voor het gebouw. Het gebouw is daarin opgedeeld in verschillende brandcompartimenten. Deze compartimenten moesten uiteraard ook meegenomen worden in de aangepaste constructie van het gebouw. Daar waren, met name in de bestaande bouwdelen, complexe oplossingen voor nodig. De indeling van de verschillende compartimenten sloot niet aan op de bestaande constructie. De bestaande draagconstructie van het dak had geen brandwerendheid vanuit de bouw in de jaren 1970. Bij de herindeling van het gebouw in compartimenten en de bijbehorende vluchtwegen moest het bestaande dak brandwerend worden.

Entree

Tot slot had de gemeente Hoorn ook de wens om de entree een modernere, meer open uitstraling te geven. Gekozen is om de entree flink te vergroten. Om dit te realiseren moest een gedeelte van de eerste verdiepingsvloer verwijderd worden. In de ontstane ruimte is een nieuwe loopbrug gemaakt.

Lucassen Bouwconstructies kreeg de opdracht van Bouwgroep Dijkstra Draisma om de wensen constructief uit te werken en het gebouw te laten voldoen aan de geldende normen.

Hoewel Lucassen Bouwconstructies eerder werkte aan het gemeentehuis in Dronten, dat door dezelfde architect is ontworpen, bleek het stadhuis in Hoorn constructief toch heel anders in elkaar te zitten. Oplossingen die eerder waren uitgewerkt in Dronten, konden niet toegepast worden op het Hoornse stadhuis. Bovendien moesten er nieuwe oplossingen bedacht worden om de brandwerendheid te verbeteren.

Voor de renovatie van het bestaande deel zijn er daarom veel verschillende constructieve veranderingen doorgevoerd in het gebouw, waaronder:

• De constructie van de cellenbetondaken in de twee bestaande bouwdelen van het gebouw is versterkt door toevoeging van een extra staalconstructie.
• De dakconstructie is mede aangepast voor de indeling in brandcompartimenten en de toekenning van vluchtwegen.
• Rondom de sparingen in de stabiliteitswanden en een grote sparing in een vloer zijn versterkingen aangebracht met lijmwapening.
• De constructie voor de vernieuwde entree en toegevoegde loopbrug is uitgewerkt

Naast het bestaande stadhuis komt een nieuwbouwgedeelte van drie bouwlagen en een kelder. Voor de verbinding van de verdiepingen van het bestaande gebouw met de nieuwbouw zijn twee verbindingsgangen op beganegrondniveau en een extra luchtbrug toegevoegd om de eerste en tweede verdiepingen van de vleugels met elkaar te verbinden.

De constructieve uitdagingen in de nieuwbouw van het stadhuis lagen in de nieuw te realiseren raadzaal en de parkeerkelder.

Raadzaal

De raadzaal is een grote open ruimte, waarin geen kolommen mochten komen. De raadzaal neemt de hoogte van twee verdiepingen in: de begane grond en de eerste verdieping. Boven de raadzaal bevindt zich nog een verdieping. De vloer boven de raadzaal wordt gedragen door een vakwerkconstructie. Het vakwerk wordt aan de gevelzijde gesteund door een schuin geplaatste kolom. Hierdoor ontstaan forse horizontaalkrachten die opgenomen worden door een betonnen stabiliteitskern. In verband met de gewenste robuustheid van de constructie worden de verbindingen tussen de vloeren en de draagconstructie en de verbindingen in de staalconstructie extra stevig gedimensioneerd.

Kelder

De parkeerkelder bevindt zich onder het maaiveld. De uitdaging bij de realisatie van de parkeerkelder is de hoge grondwaterstand in Hoorn en de lage draagkracht van de ondergrond. Daarnaast ligt het nieuwbouwdeel aan de gracht. Om de parkeerkelder mogelijk te maken en de stabiliteit van de nieuwbouw te waarborgen, is de kelder verankerd in de grond door middel van prefab palen die deels in schoorstand zijn geplaatst. Langs de gracht is een keerwand aanwezig die gefundeerd is op houten palen. Om geen conflict met de houten paalfundering te veroorzaken was het noodzakelijk om de vorm van de kelder aan te passen.

Om de parkeerkelder te kunnen bouwen bij de aanwezige hoge grondwaterstand, is gekozen voor een systeem met afzinkwanden, uitgevoerd door MBS Kelderbouw. De prefab kelderwanden wordt boven het maaiveld geplaatst en door middel van een hydraulisch systeem met behulp van trekankers afgezonken in de ondergrond. Het grote voordeel van dit systeem is dat de grond rondom de kelder niet afgegraven hoeft te worden. Dat komt de stabiliteit ten goede en er is geen ingewikkelde bouwput met damwanden nodig. De prefab palen worden vooraf aangebracht. Dit houdt in dat er geen palen ónder de kelderwanden geplaatst kunnen worden. De constructie is zodanig ontworpen dat zo min mogelijk belasting afgedragen wordt aan de kelderwanden.

Nadat de kelderwanden op diepte zijn gebracht, wordt de fundering en de keldervloer gestort. Om ervoor te zorgen dat het grondwater niet alsnog kan opkruipen de kelder in zijn de aansluitingen tussen de vloer en de wanden voorzien van een zwelband.

Renovatie en nieuwbouw gereed in 2024

Inmiddels is de renovatie van het bestaande stadhuis van Hoorn vergevorderd. De kelder van de nieuwbouw is grotendeels klaar. De verwachting is dat dat de oplevering van het vernieuwde stadhuis in de loop van 2024 zal plaatsvinden. De gemeente Hoorn kan daarna jaren vooruit met een stadhuis dat voldoet aan de nieuwste eisen en normen.

• Opdrachtgever: gemeente Hoorn
• Architect: BRT Architecten
• Projectmanager: Pieter van Kruistum Holding BV
• Constructie: Lucassen Bouwconstructies BV
• Aannemer: Bouwgroep Dijkstra Draisma
• Adviseur bouwfysica en brand: Raadgevende ingenieurs Nieman
• Installaties: Lomans