Wim Mars over de samenwerking bij de realisatie van het AFAS Experience Center

De plannen voor het AFAS Experience Center ontstonden zo’n 10 jaar voordat we daadwerkelijk startten met bouwen. AFAS voorzag toen al dat het bestaande en nog vrij nieuwe kantoorgebouw met de snelle groei die het bedrijf doormaakte, al snel te klein zou zijn. Ton van der Veldt, medeoprichter van AFAS, heeft het voortraject gedaan met zijn broer Steven van der Veldt als architect. Samen ontwierpen zij stuk voor stuk, de verschillende delen van het gebouw. Waaronder het theater, de parkeergarage, de kantoren, de sportruimte en het restaurant. Later is het één geheel gaan vormen. In 2016 is Wim Mars gevraagd de bouw te leiden. De bouw is in het najaar van 2017 gestart en in november 2020 is het AFAS Experience Center opgeleverd.

De samenwerking tussen de verschillende partijen was bijzonder goed. Pieters Bouwtechniek was aangesteld als ontwerpend constructeur en Lucassen Bouwconstructies als coördinerend constructeur. Pieters had het eerste constructieve ontwerp gemaakt en Lucassen kreeg de taak om het ontwerp met alle optimalisaties tot uitvoeringsgereed ontwerp te brengen. Dit creëerde een spanningsveld, waaruit een hele mooie ‘constructieve’ samenwerking tussen beide partijen ontstond en beide partijen elkaar versterkten. Dat was heel mooi om te zien!

De samenwerking onderling ging zo goed, dat dit ruimte gaf om af te wijken van het bestek en dingen nóg beter te maken. Er is nog veel gesleuteld aan het ontwerp, ook op constructief vlak. En daar zijn we bij AFAS enorm blij om, want dagelijks plukken we de vruchten ervan.

Geen gebruik van gas

Een van die dingen is dat het AFAS-gebouw geen gas gebruikt. Duurzaamheid is altijd wel een belangrijke pijler geweest, maar in de aanloopperiode tot de bouw was dit lang niet zo belangrijk als nu. Uiteindelijk is de optie ontstaan vanuit de aannemers dat we van het gas af konden. We hebben de thermische schil naar een hoger niveau getild en we hebben verschillende technische aanpassingen gedaan. Hoewel bij het begin van de plannen het geen vereiste was om het pand gasvrij te bouwen, zijn we daar nu natuurlijk hartstikke blij mee.

Constructie parkeergarage

Nog een voorbeeld is de constructie van de parkeergarage. De bedoeling was dat zo’n 3000 vibropalen de grond in zouden gaan. Lucassen voorzag problemen met deze werkwijze. Na eerst een paar meter zand, zit er een 6 meter dikke kleilaag onder het terrein. En door de stroming van het grondwater vanaf de Utrechtse Heuvelrug staat daar veel spanning op. Graaf je het zand af voor de bouwkuip, dan kan vermindert de druk op de kleilaag en kan deze opbarsten. Met het risico dat de bouwkuip één groot zwembad zou worden en er later problemen met het grondwater zouden kunnen ontstaan in de parkeergarage. Er is gekozen om ankerpalen toe te passen op locaties waar een blijvende trekbelasting op de palen blijft en prefab heipalen onder de dragende wanden en kolommen.

Lucassen heeft meerdere oplossingen doorgevoerd in het constructieve ontwerp. Ten eerste door de vibropalen te vervangen voor ankerpalen. Niet alleen zijn deze goedkoper en is er minder staal nodig, ook voorkomt dit het optrekken van de onderlaag. Een andere oplossing was het veranderen van de volgorde graven en heien. Eerst werden de ankerpalen geplaatst, daarna is de kuip pas uitgegraven. Tot slot heeft Lucassen ook de hoogte van de parkeergarage gereduceerd door constructieve aanpassingen te doen. Daardoor is meer evenwicht ontstaan en is de kleilaag intact gebleven.

Deze oplossingen bespaarden niet alleen problemen met de waterdruk aan de onderzijde van de parkeergarage. Ook scheelde het flink in tijd en kosten.

Ik prijs Lucassen voor hun creatieve oplossingen, die hebben bijgedragen tot een economisch gunstiger en beter uitvoerbaar project. Ook de heldere en goede communicatie van Lucassen is absoluut het vermelden waard.

Daarnaast heeft Lucassen de grote spannende constructieve uitdagingen van het project heel goed opgepakt. Dingen zijn echt bovenmatig goed geconstrueerd.

Lucassen heeft een hele grote toegevoegde waarde gehad voor de realisatie van het gebouw. We noemden net al een aantal voorbeelden, maar zo zijn er nog veel meer voorbeelden.

De koepel van het theater

Waar Lucassen een grote rol in heeft gespeeld is de grote koepel van het theater. Daar zaten veel uitdagingen in die heel goed opgelost zijn. Bijvoorbeeld hoe je omgaat met het krachtenspel van de koepel ten opzichte van de daaraan gekoppelde betonconstructie van de toneeltoren. Dat moet kloppen.

Revit BIM

Wat ook bij heeft bijgedragen aan het resultaat en al die optimalisaties makkelijker heeft gemaakt, is het BIM-model waar Lucassen mee werkt. Dit is een geïntegreerd model tussen het bouwkundig, installatietechnisch en constructieve ontwerp. Het ontwerp is daarin overgenomen en tot in detail uitgewerkt. Dit werkte heel goed voor alle partijen. Iedereen werkte met hetzelfde geïntegreerde model, waardoor alle details voor iedere partij duidelijk waren.

De hangboog in de voorgevel van het kantoor

Een ander voorbeeld is de boog op de gevel, ook wel de smiley. In het ontwerpend model bestaat deze uit twee constructieve bogen, één binnen en één buiten. Dit leverde bouwfysische vraagstukken op als: Hoe sluit je alles goed aan? Hoe maak je dat waterdicht? Hoe voorkom je koudebruggen? Doordat Lucassen het krachtspel anders heeft benaderd, is de constructieve boog binnen de geïsoleerde schil gekomen en is de boog aan de buitenzijde een sierboog, die na de gevelbeplating kon worden gemonteerd. Door deze oplossing waren minder kolommen nodig, zijn de bouwfysische problemen achterwege gebleven en heeft dit ook kosten bespaard.

Er zijn nog veel meer van dit soort voorbeelden, waarmee we de risico’s op bouwfysische problemen met Lucassen hebben verkleind en de kwaliteit van het gebouw naar een hoog niveau hebben getild. Op constructief vlak hebben we zo veel kunnen optimaliseren. En dit is mede gelukt door de kijk en werkwijze van Lucassen.

Ja! En dat doe ik ook. Ik geef regelmatig presentaties over de bouw van het AFAS Experience Center en onze andere verbouwingen. Constructieve veiligheid is een belangrijk issue. Er gaat in Nederland nog steeds veel fout, met hoge faalkosten tot gevolg. Hoe kun je die veiligheid nou borgen? Dan geef ik het voorbeeld van Lucassen bij het project in Leusden. Tijdens een bouwproces zijn er zoveel losse constructieve schakels, dat het daar vaak fout gaat. Mijn advies is dan om een partij als Lucassen aan te stellen als coördinerend constructeur, zodat deze partij al die losse schakels aan elkaar kan verbinden en het geheel kan optimaliseren. Zo borg je een goede constructieve veiligheid én haal je meer uit de verschillende schakels.

AFAS blijft haar panden continu doorontwikkelen. Tijdens de bouw van het AFAS Experience Center in Leusden is er een hele goede duurzame relatie ontstaan tussen AFAS en Lucassen. We zijn nu bezig met het strippen, verbouwen en verduurzamen van een aantal andere kantoren. Ook daarvoor werken we samen met Lucassen: zij zijn ons vaste constructiebureau geworden.

Natuurlijk sleutelen we her en der nog wel wat aan het pand in Leusden. Ook dan is Lucassen betrokken. Niet omdat het lastig overdraagbaar is aan een andere constructeur, want het is heel complex en niets is recht, maar we zouden niet anders willen. Dit werkt gewoon heel goed zo.